Avondlezing door dr. Arjan Dijkstra en prof.dr. Else Starkenburg georganiseerd door de Groningse Chemische Kring.
De lezing wordt om 19.30 uur voorafgegaan door de Algemene Ledenvergadering.
Sterrenkunde in het verleden
Samenvatting presentaties
Dr. A. Dijkstra,
De ontdekking van het Planetarium van Eise Eisinga
Op 17 maart 1780 schreef de Franeker hoogleraar Jean Henri van Swinden een brief over een wonderlijke ontdekking die hij in zijn eigen stad had gedaan. Een paar straten van zijn woonhuis verwijderd had een meester wolkammer een reusachtig planetarium gebouwd, in zijn woonkamer. Delen van die brief werden over de hele wereld gelezen en zouden voor altijd het beeld van het Planetarium en van Eise Eisinga kleuren. De brief zelf werd recent ontdekt door Arjen Dijkstra. In deze lezing zal hij ingaan op de vondst hiervan en het verhaal achter het ontstaan van het Planetarium.
Loopbaan Arjen Dijkstra
Arjen Dijkstra (1979) is directeur van Tresoar, het archief, de bibliotheek en het literatuurmuseum van Fryslân. Hiervoor was hij directeur van het Universiteitsmuseum Groningen. Dijkstra is gespecialiseerd in de geschiedenis van de wetenschap. Hij werkte acht jaar, met tussenpozen, aan een onderzoek naar het leven van Eise Eisinga. In 2021 publiceerde hij De Hemelbouwer. Een biografie van Eise Eisinga. Daarnaast publiceerde hij samen met Mark Hektor It Himelbouwerke, een kinderboek over het ontstaan van het Franeker Planetarium.
Prof. Dr. E. Starkenburg,
Galactische archeologie: Graven in het verre verleden van onze Melkweg
Als we ‘s avonds omhoog kijken zien we tussen de sterren de prachtige lichtende band aan de hemel: de Melkweg. Wij weten nu dat deze band uit miljoenen individuele sterren bestaat en dat we eigenlijk naar de doorsnede van een schijf kijken waar ook de Zon en de aarde deel van uitmaken. Maar hoe is dit sterrenstelsel eigenlijk ontstaan? In de lezing zal ik een toelichting geven over hoe wij denken dat de Melkweg is ontstaan en geëvolueerd aan de hand van mijn eigen werk en dat van anderen. Bij de bestudering hiervan maken wij gebruik van nauwkeurige studies over hoe de sterren in onze Melkweg bewegen, maar ook van welke elementen ze zijn gemaakt. Dit vakgebied wordt ook wel omschreven als “Galactische archeologie”, omdat het het verleden probeert te ontrafelen aan de hand van de overblijfselen (“fossielen”) die het achtergelaten heeft. We zullen erachter komen dat de geschiedenis van onze Melkweg niet altijd even vreedzaam is verlopen, gewelddadige gebeurtenissen als botsingen en zelfs een soort kosmisch kannibalisme waren meer regel dan uitzondering. Ook zullen we op zoek gaan naar de oudste sterren, onze beste getuigen uit de hele vroege jeugd van onze Melkweg.
Loopbaan Else Starkenburg
Else Starkenburg promoveerde als sterrenkundige in Groningen in 2011. Ze wierf daarna enkele onderzoeksbeurzen in het buitenland om als onafhankelijk onderzoeker te werken in Victoria, Canada en in Potsdam, Duitsland. Sinds 2020 is ze weer terug aan het Kapteyn Instituut in Groningen, nu als lid van de vaste staf.
Introducé(e)s zijn van harte welkom.
Graag vooraf bericht als u verwacht te komen.
Stuur daartoe een mail naar gck@kncv.nl of kommer.brunt@planet.nl.
